<<

Περί του ευρώ, της Ευρώπης, της δραχμής και της Δημοκρατίας

9475858558_d9f9b4a80f_h.jpg

Photo: © Petros Diveris, Athens, June 2012

Χθές έκανα μιά ανάρτηση στο Facebook και είπα χαριτολογώντας πως ήρθε η ώρα να απορρίψουμε το ευρώ και να χρεοκοπήσουμε, έτσι ώστε ανάμεσα σε άλλα πράγματα να επωμιστεί και η κυρία Μέρκελ κάποια από τα κόστη. Αυτό δεν το είπα με ελαφρότητα για διάφορους λόγους, ανάμεσα στους οποίους είναι πως πολλοί φίλοι και μέλη της οικογένειάς μου θα έβρισκαν την παρατήρηση αυτή απαράδεκτη. Οι εξελίξεις στην Ελλάδα είναι φυσικά πιο γοργές από την εναλλαγή των, κατ' ομολογία αδιάφορων, απόψεών μου. Η νεοεκλεγείσα κυβέρνηση της Ελλάδας μόλις διακήρυξε τη διενέργεια δημοψηφίσματος για την αποδοχή ή μη των μέτρων που απαιτεί η λεγόμενη "τρόϊκα". Το δημοψήφισμα θα παρουσιαστεί από πολλούς ως μια ψήφος για την παραμονή στο ευρώ ή την επιστροφή στη δραχμή, ένα πλαστό ερώτημα. Στην πραγματικότητα η ερώτηση είναι "δημοκρατία ή όχι". Αν το αντίτιμο για τη διατήρηση της δημοκρατίας είναι η δραχμή, τότε εγώ ξέρω πολύ καλά τι θα ψήφιζα. Εν είδει μιά σύντομης εισαγωγής θα ήθελα να υπενθυμίσω στους λιγοστούς αναγνώστες μου πως είμαι ένας Ευρωπαίος, ελληνικής καταγωγής, κάτοικος Αγγλίας, γεννημένος στη Γερμανία από δύο Έλληνες γονείς που στο παρελθόν θα περιέγραφαν τους εαυτούς τους ως εκσυγχρονιστές αριστερούς. Ως εκ τούτου έχω εξ' ορισμού υπάρξει πάντοτε ένθερμος υποστηρικτής του Ευρωπαϊκού πρότζεκτ, και των αναμενόμενων απαιτήσεων για εκσυγχρονισμό (αυτό που η τρόϊκα αποκαλεί "μεταρρυθμίσεις") της ελληνικής οικονομίας, κι ως εκ τούτου κοινωνίας. Ξέρω πολύ καλά πως πλέον είστε όλοι βαθείς γνώστες της κουραστικής ιστορίας σχετικά με την χρεοκοπία (σε όλα εκτός από όνομα) της Ελλάδας το 2010, την μεταμόρφωση των εκτεθειμένων κυρίως γαλλικών και γερμανικών πιστωτικών κεφαλαίων σε ελληνικό δημόσιο χρέος, και την επακόλουθη διασωλήνωση της χώρας για την παροχή ρευστότητας. Η διασωλήνωση έγινε φυσικά υπό όρους, όπως αυτοί διατυπώνονταν και ελέγχονταν από την τριάδα του ΔΝΤ, της Κομισιόν και της ΕΚΤ, που υϊοθέτησε μάλιστα την επιθετική επωνυμία "τρόϊκα". Η τριάδα απαιτούσε μεταρρυθμίσεις και η παροχή ρευστότητας έγινε πάντα στην βάση αυτών των ματαρρυθμίσεων. Θεωρητικά τα τέσσερα χρόνια πριν τη νίκη του Σύριζα είμασταν όλο μεταρρυθμίσεις, και τα πάντα δούλευαν ρολόϊ. Αλλά τα πράγματα δεν είναι ακριβώς έτσι: το ίδιο το ΔΝΤ παραδέχτηκε δημοσίως ότι όχι μόνο το είδος των ματαρρυθμίσεων, ο ρυθμός τους, αλλά και φόρμουλα στην βάση της οποίας έκαναν τους υπολογισμούς τους ήταν λαθεμένοι. Όπως είπα στην εισαγωγή, η "προτροπή" μου για έξοδο από το ευρώ είναι εξαιρετικά αμφιλεγόμενη και φορτισμένη, τόσο που μπορεί να μου "κοστίσει" μερικούς φίλους στο Facebook, αν όχι και οικογένεια. Όμως κανένα άτομο με σώας τα φρένας, στην Ελλάδα ή στο εξωτερικό, δεν μπορεί να διαφωνίσει με την εξομολόγηση του ίδου του ΔΝΤ: ότι οι υπολογισμοί ήταν λάθος. Το αποτέλεσμα είναι μιά οικονομία που συρρικνώθηκε κατά 25%, ότι ο ένας στους δύο νέους Έλληνες είναι ουσιαστικά προορισμένος να μείνει για πάντα εκτός εργασίας, και η επακόλουθη εκτόξευση του χρέους στο 170% του ΑΕΠ. Κανένα σώο άτομο, "του ευρώ" ή "της δραχμής" δεν μπορεί να τολμήσει να αμφισβητήσει αυτούς τους αριθμούς. Υπό αυτή την έννοια, εκφράζοντας το ζήτημα ως "στο ευρώ" ή "εκτός του ευρώ" είναι μια απάτη. Αυτό που μπορούμε να συζητήσουμε είναι το τι πρέπει να γίνει. Βασισμένοι στην εμπειρία των τελευταίων τεσσάρων χρόνων, ένα πράγμα γνωρίζουμε με βεβαιότητα: ότι ΔΕΝ μπορούμε να συνεχίσουμε να κάνουμε μία από τα ίδια. Είναι ένα μη αμφισβητήσιμο γεγονός πως η ελληνική οικονομία είναι πολύ κλειστή: είναι δύσκολο να ξεκινήσει κανείς μιά επιχείρηση, ή να εισέλθει σ' έναν κλάδο, και το επιχειρηματικό περιβάλλον έχει χαρακτηριστεί πολλάκις ως αρνητικό, αν όχι ανοιχτά εχθρικό. Επίσης είναι γεγονός πως μιά μεγάλη μερίδα Ελλήνων έχουν συστηματικά φοροδιαφύγει, όπως επίσης είναι γεγονός πως η ελληνική κοινωνία γερνάει. (Τα πράγματα έγιναν ακόμη χειρότερα αφού λόγω της κρίσης, και σύμφωνα με τους υπολογισμούς κάποιων, ως και τετρακόσιες χιλιάδες νέοι μορφωμένοι Έλληνες εγκατέλειψαν την χώρα.) Αλλά κανένα απ' αυτά τα ζητήματα δεν ήταν το αντικείμενο των επιταγών της τρόϊκας, οι απαιτήσεις της οποίας ήταν επικεντρωμένες στη συρρίκνωση του κράτους, στην κατάργηση των συλλογικών συμβάσεων και του εργατικού δικαίου, και στο ξεπούλημα σε τιμές όσο-όσο οποιασδήποτε κρατικής περιουσίας άξιζε πέντε δεκάρες. Ως λαθρεπιβάτης του τροϊκανού μερσεντέ, οι προηγούμενες κυβερνήσεις θα προσπαθούσαν να πουλήσουν και δάση, νησιά και αιγιαλό. Μεταλλείο χρυσού άλλαξε χέρια για μερικά εκατομύρια ευρώ, ένα μεταλλείο από το οποίο οι "νέοι" ιδιοκτήτες αναμένουν μέχρι και 22 δις δολάρια κέρδη, τα οποία δεν θα φορολογηθούν στην Ελλάδα. Οι απαιτήσεις της ανίερης τριάδας συμπεριλαμβάνανε τέτοιες ανοησίες όπως η μετάταξη του γάλακτος πέντε ημερών στην κατηγορία του φρέσκου, και τις ώρες λειτουργίας των φαρμακείων. Σε μιά τέτοια φάση ήρθε το φαινόμενο Σύριζα, κι αυτό που υποστηρίξανε ήταν πως αυτό που χρειάζεται η Ελλάδα είναι η επιστροφή στην ανάπτυξη από τη μιά, και η διεύρυνση της φορολογικής βάσης από την άλλη. Ότι και να λένε σήμερα οι "Ευρωπαϊστές", αυτό δεν υπήρξε σχεδόν ποτέ στην ατζέντα (με την εξαίρεση πιθανόν των προσπαθειών του Δ. Σπινέλλη για την ορθολογικοποίηση του συστήματος συλλογής φόρων). Το αν ο Σύριζα μπορεί αλλάξει τον ρου των τραγικών γεγονότων που βιώνουμε είναι μιά ερώτηση με πολλά αγκάθια αλλά ένα είναι σίγουρο, οι εκλογές δεν αλλάζουν τους ψηφοφόρους. Εν αντιθέσει με το τι λένε οι βροντόφωνοι "υποστηρικτές του ευρώ", τα πλάνα που παρουσίασε ο Βαρουφάκης στους θεσμούς υπήρξαν πολύ πιο αξιόπιστα από όσο θα τολμούσαν ποτέ να παραδεχτούν οι "αγανακτισμένοι Ευρωπαίοι". Μην ακούτε εμένα όσον αφορά αυτό, διαβάστε τον υπερ-συντηρητικό αναλυτή της Τέλεγκραφ Αμβρόσιο Έβανς-Πρίτσαρντ [2]. Τα κείμενα εργασίας που παρήγαγε ο Σύριζα πετάχτηκαν συστηματικά στα σκουπίδια από τους νεοκλασικούς δογματικούς στον πυρήνα της υποτιθεμένης "ένωσης", παρά το γεγονός πως η πλειοψηφία των οικονομολόγων του πλανήτη τα ενέκριναν. Όταν λέω η πλειοψηφία εννοώ ανθρώπους σαν τους Κρούγκμαν και Γκάλμπρεϊθ και Σόρος και Στρός-Καν [3], μέχρι αυτόν τον ίδιο τον οικονομολόγο του ΔΝΤ, κύριο Μπλανσάρντ. Ποτέ δεν φαντάστηκα ότι μπορεί μιά μέρα να έλεγα, έστω και ως ρητορική υπερβολή, "να βγούμε από το ευρώ". Αλλά επίσης ποτέ δεν φαντάστηκα πως θα ερχόταν μιά μέρα που το νόμισμα θα ήταν το παν, πιό σημαντικό κι από την οικονομία, την δημοκρατία, και πάνω απ' όλα την κοινωνία. Το τελευταίο πακέτο απαιτήσων της ανίερης τριάδας μοιάζει σε μένα λες και αποσκοπούσε εκ σχεδίου να αποτελειώσει την ελληνική οικονομία. Οι απαιτήσεις για τις φαρμακευτικές και τη ναυτιλία είχαν πιο πολύ να κάνουν με την επιθυμία των "εταίρων" μας να εισέλθουν σ' αυτούς τους τομείς της οικονομίας μας, παρά με μιά προσπάθεια ανάστασης της οικονομίας. Το ναυτιλιακό φορολογικό καθεστώς, την αλλαγή του οποίου απαίτησε η συμμορία των τριών, δεν διαφέρει από αυτό της Γερμανίας ή της Αγγλίας, καθώς αυτά είναι βασισμένα στο ελληνικό. Δεν θα πρέπει να θεωρεί κανείς αδιανόητο ότι οι Γερμανοί, και πιθανόν άλλοι, θεωρούν πως αυτή είναι η κατάλληλη στιγμή για να εισέλθουν σε αυτή την εκ των τελευταίων βιομηχανιών κλειδί της Ελλάδας, αυτή την ιερότατη αγελάδα της χώρας, την ναυτιλία. Αδιάφορα από το τι θα πουν οι "υποστηρικτές του ευρώ", διάχυτη είναι η υποψία πως η συμμορία των τριών θέλησε να ταπεινώσει την Ελλάδα, και να την περιφέρει ως παράδειγμα, σαν ένας μεταμοντέρνος νεο-φιλελεύθερος αρκουδιάρης. Φυσικά θα υποστηρίξουν πως ο Τσίπρας και η κυβέρνησή του είναι δειλοί, ανίκανοι να υπογράψουν αποφάσεις που εναντιώνονται στη βούληση αυτών που τους ψηφίσανε. Οι σοφοί "Ευρωπαίοι" θα παρατηρήσουν πως ο Τσίπρας έκανε υποσχέσεις που δεν μπορούσε να κρατήσει: για παράδειγμα ένα τέλος στη λιτότητα, και όχι άλλες περικοπές συντάξεων ή αυξήσεις του ΦΠΑ. Αυτή η παρατήρηση βασίζεται στην "ορθόδοξη" έμμονη ιδέα πως οι νεοκλασικές πολιτικές που απαιτούνε οι μη εκλεγμένοι τεχνοκράτες στις Βρυξέλλες και την Φρανκφούρτη είναι θεόσταλτες, και αποτελούν μονόδρομο. Αν ακούει κανείς τη Μέρκελ ή τον δικό μας, τον Όσμπορν, θα μπορεί μέχρι και να πιστέψει πως μιά παγκόσμια οικονομία ελεύθερη από χρέος είναι τάχα μου πιθανή. Αλλά φυσικά αυτό είναι μιά μπαρούφα που έρχεται σε αντίθεση με ότι γνωρίζουμε σχετικά με το τι είναι χρήμα, και πως αυτό δημιουργείται. Οι Έλληνες "Ευρωπαίοι" θα επιμείνουν πως η άνευ όρων παράδοση των δημοκρατικών θεσμών στις αγορές είναι για κάποιο λόγο η πιό φίνα Ευρωπαϊκή αρετή. Θα υποδείξουν με νόημα τις ουρές στις μηχανές αναλήψεων, σαν να μην ήταν όλο αυτό αναμαινόμενο μετά από τις τελευταίες αξιώσεις των τριών. Οι Έλληνες "Ευρωπαίοι" θα υποστηρίξουν επίσης πως οι Έλληνες είναι κάτι άλλο, μοναδικό, μιά παράξενη μοναδική ιδιαιτερότητα, καθώς είναι αρνητική. Αρνητικός ή όχι, είναι ένας ισχυρισμός ιδιαιτερότητας, και τους διαφεύγει πως η Ελλάδα χρησιμοποιείται ως παράδειγμα για όλη την Ευρώπη. Είναι γεγονός πως εγώ είμαι αρκετά μακριά από τα τεκταινόμενα και ζω στο σχετικά σταθερό Ηνωμένο Βασίλειο, αυτό όμως σημαίνει πως πιθανόν διατηρώ την κατάλληλη απόσταση και διαβάζω μιά σειρά εντύπων της Ευρώπης αλλά και των ΗΠΑ, και συζητώ τα τεκταινόμενα με έναν αριθμό ακαδημαϊκών . Είναι κοινός νους εδώ είναι πως δυστυχώς η Ελλάδα δεν μπορεί να αποπληρώσει τα χρέη της ως έχουν τώρα, και θα γίνει ακόμη πιο απίθανη η αποπληρωμή με μιά νέα δέσμη υφεσιακών μέτρων τα οποία είναι μαθηματικά εξακριβωμένο πως θα μειώσουν περαιτέρω το ΑΕΠ. Επίσης, ένας συνεχώς αυξανόμενος αριθμός Ευρωπαίων και Αμερικανών θεωρούν ότι η λιτότητα είναι ουσιαστικά ταξικός πόλεμος, κι ότι οι πολιτικές της, αντίθετα μ' αυτά που ισχυρίζονται οι Μέρκελ και Όσμπορν, αποσκοπούν μονάχα στη μεταφορά του δημόσιου πλούτου στα χέρια των ολίγων, του 0.1% της ανθρωπότητας. Το συνολικό χρέος του πλανήτη εκτιμάται σήμερα στα 40 τρισεκατομμυρια [4]. Σε ποιούς ακριβώς ρωτώ, τους Αρειανούς? Αυτό που πραγματικά θα ήθελα να ρωτήσω τους Έλληνες "υποστηρικτές του ευρώ" είναι το κατά πόσο πιστεύουν πως η συνέχιση των υφιστάμενων πολιτικών θα μπορούσε κάπως να αναστήσει την ελληνική οικονομία. Αν όχι, αν δηλαδή μονάχα αποσκοπούν τα μέτρα αυτά στο να διατηρήσουν τη χώρα με ορούς ρευστότητας και την επιβίωση της διαρκώς συρρικνούμενης τάξης των προνομιούχων, ενω φτωχοποιούν τους πολλούς, πως βλέπουν οι "Ευρωπαίοι" το πρόβλημα των επόμενων γενιών; Στην Ελλάδα κάθε τόσο κάποιος θα μουρμούριζε ότι "μιά χούντα μας χρειάζεται" [5]. Σήμερα αυτό το ξόρκι έχει μεταλλαχτεί σε "στην Ευρώπη με το ευρώ με ότι κόστος", λες και μπορεί κάπως μαγικά να εκσυγχρονιστεί η Ελλάδα υπό την πίεση ξένων δυνάμεων όπως η ΕΚΤ, το ΕΣ και το ΔΝΤ. Όλες οι απόπειρες επιβολής εκσυγχρονισμού στην Ελλάδα απέτυχαν, ακριβώς γιατί ήταν με το ζόρι. Αλλαγή μπορεί να επέλθει μόνο εκ των έσω και, όπως είπα παραπάνω, δεν μπορούμε να αλλάξουμε τον ψηφοφόρο, όχι σε καιρό ειρήνης. Εάν η Ελλάδα δεν μπορεί να λειτουργήσει εντός του ευρώ, ή αν οι Έλληνες δεν αντέχουν άλλη λιτότητα και το Βερολίνο δεν μπορεί να δεχτεί μιά ελάφρυνση του ελληνικού χρέους, τότε κάτι άλλο πρέπει να κάνουμε. Όλοι γνωρίζουμε πως οι υφιστάμενες "Ευρωπαϊκές" πολιτικές έχουν αποτύχει παταγωδώς. Κάποιοι στον Σύριζα το γνωρίζουν αυτό, και προσπαθούν να υποδείξουν μιά διαφορετική αντιμετώπιση. Υπερίσχυσαν στις εκλογές για αυτό τον λόγο, και το δημοψήφισμα που εξήγγειλαν είναι συνεπές προς τη βασική αρχή της δημοκρατίας: ότι ο κόσμος πρέπει να μπορεί να αποφασίζει για ζητήματα που έχουν εξαιρετικές συνέπειες για τη μελλοντική ζωή τους, και την κοινωνία τους. Είναι ακριβώς γι' αυτό το λόγο, αν όχι κανέναν άλλο, που πρέπει να το υποστηρίξουμε εγκάρδια. Για τη δημοκρατία.
Πέτρος Διβέρης, Μάντσεστερ, Ιούνης 2015
[1] The troika saved banks and creditors – not Greece, Thomas Fazi and Where did all the money go?, Yiannis Mouzakis [2] Greek debt crisis is the Iraq War of finance, Ambrose Evans-Pritchard [3] Economist Global Debt Clock [4] Χούντα χρειάζεται η Ελλάδα, υποστηρίζει Φινλανδός βουλευτής [5] A post on Facebook by Dimitris Soultas I witnessed the loss of it all. The family house, dad's shop, everything. I saw my dad crying for first time in his life, I saw him ashamed for he needed his son's money to buy a loaf of bread. I saw my dad unable to get a pension after 42 years of NI contributions. I saw my dad in the police station having his fingerprints taken, then transfered to Police's HQ, all for six months in absentia for "debt". A 77 year old man who doesn't know what it means to "go out". I saw my mum broken because she couldn't give even 10 euros to her grandchild for a toy. I've seen friends and family trying to support a four member strong family with one single part-time job. I saw the electricity cut off. I have heard people talking about "problems" which for me were solutions. I've spent days with the small change in my pocket waiting to receive wages due four, even five months ago. I have seen a lot dear shithead, appeaser of everything. And you are telling me now that I should be scared of a referendum? Hahaha! A referendum? You haven't got any idea as to what fear and agony are. So go fuck yourself, you trying to teach me lessons about life and staying cool.
Of Greeks, Lagardes and Angelas. The chronicles of a death foretold, part 1
royal mail (soon to be sold to deutsche post)
European Solidarity to Greece revisited by Dimitris A. Kazis
Η Τραγωδία της Ευρωπαϊκής 'Ενωσης και πως να Επιλυθεί - Τζώρτζ Σόρος
You are a pretty girl, not a Pakistani
On Soros' &quot;The Tragedy of the European Union and How to Resolve It&quot;
Pako was here
ΔΕΝ ΠΡΟΒΛΕΠΕΤΑΙ
Arab Spring, Soros and the Serbian connection
Η αλήθεια για τα κέρδη της Βέρτζιν Ρέϊλ του Ρίτσαρντ Μπράνσον
RIP ERT, Greek Public Broadcaster (another death foretold)
The father (of Pavlos Fyssas)
Pavlos Fyssas
Why we need to support Greece and Syriza
Few thoughts on what has just happened
On Europe, the euro, Democracy and the drachma..
Περί του ευρώ, της Ευρώπης, της δραχμής και της Δημοκρατίας
Acerca de Europa, el euro, la Democracia y la dracma ..
Über Europa, den Euro, der Demokratie und der Drachma…
Sur l'Europe, l'euro, la démocratie et la drachme
We Need To Talk About Schäuble
Refugee crisis, my account of the recent events in Lesbos, 28/10/15.
21st century Europe to convert Greece into a massive refugee camp
The European Union is dead. Get over it.
Die Europäische Union ist tot. Gewöhnt Euch dran.
La Unión Europea ha muerto. Supéralo.
L'Unione Europea è arrivata al capolinea, fatevene una ragione
Σενάριο για ένα Θαυμάσιο Αύριο
UKIP is dead, long live the Tories
Το UKIP πέθανε, να είναι καλά οι Τόρηδες
Μιά αρχική προσέγγιση στο γλωσσικό ζήτημα των προκηρύξεων της 17 Νοέμβρη
Some thoughts on May, the election, and the EU
Τα εφιαλτικά σχέδια της Γερμανίας για την Ευρώπη: από τη φαντασία στην πραγματικότητα;
pst